Jestem zatrudniona na 1/4 etatu. Spoglądając na listę płac zauważyłam, że od mojego wynagrodzenia pracodawca nie odprowadza składki na ubezpieczenie zdrowotne. Poszperałam w Internecie i okazało się, że po prostu „nie ma z czego wyjść”. Tylko że teraz nie wiem, czy mogę pójść do dentysty lub lekarza rodzinnego i wystarczy RMUA? Czy ten dokument nie będzie respektowany?

Odpowiedzi udziela Przemysław Gogojewicz, ekspert w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.

Obowiązek opłacania składek z ubezpieczenia zdrowotnego pracowników jest bezwzględny. Na tej podstawie pracownik jest ubezpieczony zdrowotnie i może korzystać np. z pomocy stomatologicznej. Jeśli jest Pani zatrudniona na ¼ etatu i otrzymuje niskie wynagrodzenie warto sprawdzić, czy składka zdrowotna nie przewyższa zaliczki na podatek. Jeśli tak jest, konieczne będzie obniżenie składki do wysokości zaliczki.

W praktyce występują jednak przypadki, kiedy składka zdrowotna wynosi 0 zł. Będąc zatrudnionym na podstawie umowy o pracę pracownik – bez względu na wysokość otrzymywanego wynagrodzenia – jest wówczas obowiązkowo ubezpieczony zarówno w zakresie ubezpieczeń społecznych (ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe), jak i w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego, nawet gdy składka zdrowotna wynosi 0 zł. Wynika to z prostej zależności: jeśli przy niskim dochodzie zaliczka na podatek dochodowy wynosi 0 zł, to składkę na ubezpieczenie zdrowotne obniża się do wysokości tej zaliczki, czyli też do 0 zł.

Jak stanowi art. 83 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, jeśli obliczona składka na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 9% podstawy wymiaru jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy, to wówczas składka zdrowotna obliczona za poszczególne miesiące powinna zostać obniżona do wysokości tej zaliczki. W takiej sytuacji płatnik składek przekazuje składkę zdrowotną w wysokości obniżonej do kwoty zaliczki.

Warto wiedzieć, że płatnicy składek nie są zobowiązani do informowania ubezpieczonych o wysokości przekazanych składek przy wykorzystaniu formularza ZUS RMUA. Formularz ZUS RMUA, podobnie jak imienny raport miesięczny przekazywany do ZUS, powinien zawierać informacje dotyczące ubezpieczonego, tj. jego numery identyfikacyjne (PESEL, NIP) oraz nazwisko i imię. Zatem kwestie tę należy niezwłocznie rozwiązać przekazując do ZUS zaległe raporty. Dokumentem ubezpieczeniowym jest obecnie druk ZUS RMUA, potwierdzający odprowadzanie składek do ZUS.

Płatnik składek zobowiązany jest do złożenia imiennego raportu miesięcznego korygującego, w formie nowego dokumentu zawierającego wszystkie prawidłowe dane, jeżeli po złożeniu imiennego raportu miesięcznego występuje konieczność korekty danych uprzednio wykazanych. Nieprawidłowości mogą zostać stwierdzone przez płatnika składek we własnym zakresie lub przez ZUS.

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wprowadziła również obowiązek podawania w informacji przekazywanej ubezpieczonemu przez płatnika składek symbolu wojewódzkiego oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia, do którego przekazywana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne.

W celu realizacji tego zapisu formularz ZUS RMUA zawiera następujące dodatkowe informacje umieszczone w dolnej części formularza:

• dane identyfikacyjne osoby ubezpieczonej, 
• dane dotyczące okresu, którego raport dotyczy, 
• kod wojewódzkiego oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia, 
• podpis płatnika składek lub osoby przez niego upoważnionej i pieczątka adresowa płatnika.

Płatnik składek przekazuje do ZUS imienne raporty miesięczne, składkowe ZUS RCA lub ZUS RZA i świadczeniowe ZUS RSA, po upływie każdego miesiąca kalendarzowego, w terminie ustalonym dla rozliczania składek. Jeżeli obowiązek ubezpieczeń społecznych wygasł w ciągu miesiąca kalendarzowego, płatnik składek przekazuje raport za okres ubezpieczenia w danym miesiącu, w terminie i na zasadach ogólnych.

Płatnik składek jest zobowiązany do przekazania ubezpieczonemu wszystkich informacji, które były zawarte w imiennych raportach miesięcznych, składanych przez płatnika do ZUS. Informacje te powinny być przekazane na piśmie w celu ich weryfikacji. Wyjątek stanowią jedynie członkowie służby zagranicznej wykonujący obowiązki służbowe w placówce zagranicznej, którym informacja o składkach przekazywana jest w formie elektronicznej, ale po uprzednim uzyskaniu ich zgody.

Raport (informacja) przekazany ubezpieczonemu zawiera miesiąc i rok, których raport dotyczy. Powinien łączyć więc w sobie zawartość wszystkich raportów przekazanych do ZUS za ubezpieczonego za dany okres rozliczeniowy.

Podstawa prawna:
Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (Dz.U. z 2009 Nr 186 poz.1444 ze zm.).

Przemysław Gogojewicz

Specjalista w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
www.gogojewicz.com