Jeśli dana osoba prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą i jednocześnie jest zatrudniona w niepełnym wymiarze czasu pracy (przy czym wynagrodzenie z tego tytułu otrzymuje z miesięcznym przesunięciem - w pierwszym miesiącu zatrudnienia nie otrzymała wynagrodzenia i płatnik sporządził za nią raport zerowy. Natomiast w pozostałych miesiącach w raportach wynagrodzenie stanowi co najmniej kwotę minimalnego wynagrodzenia), to czy w miesiącu, gdzie nie uzyskała wynagrodzenia, z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej ubezpieczenia społeczne są obowiązkowe, czy też dobrowolne?

Należy podkreślić, że z umowy o pracę wynika, że wynagrodzenie stanowi kwotę co najmniej minimalnego wynagrodzenia. Czy w tym przypadku, z tytułu zatrudnienia, należy ustalić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w przeliczeniu na okres miesiąca na podstawie faktycznego przychodu uzyskanego z tytułu zatrudnienia (wypłaconego) i wykazanego w raportach rozliczeniowych złożonych w ZUS za dany miesiąc wypłaty, czy też wyłącznie na podstawie umowy o pracę i wskazanego tam wynagrodzenia (niejednokrotnie należnego, ale nie wypłaconego)?

W przypadku zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy i jednocześnie prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej wątpliwości nie ma - w tym przypadku ubezpieczenia społeczne mają charakter dobrowolny - nawet jeśli wynagrodzenie wykazane przez pracodawcę w dokumentach rozliczeniowych stanowi kwotę "0" lub jest niższe od minimalnego wynagrodzenia. Powyższe wynika z faktu, że minimalne wynagrodzenie gwarantuje Kodeks pracy.

Odpowiedzi udziela Przemysław Gogojewicz, ekspert w zakresie prawa cywilnego i ubezpieczeń społecznych:

W przypadku gdy płatnik składek odprowadza za pracownika zerowy raport miesięczny, mimo wszystko jest to dla pracownika okres składkowy. Zatem, w mojej ocenie, nie musi opłacić składki na ubezpieczenia społeczne i składki zdrowotnej z tytułu prowadzonej przez sobie działalności gospodarczej.  

Złożenie w ZUS „zerowych” imiennych raportów miesięcznych ZUS RCA jest wymagane wówczas, gdy nowo zatrudniony pracownik swoje pierwsze wynagrodzenie otrzyma nie w miesiącu przepracowanym, ale w kolejnym. Pierwszy miesiąc przepracowany jest dla niego miesiącem składkowym (podlega ubezpieczeniom), ale składki wynoszą zero ponieważ są one pochodną od  otrzymanych w danym miesiącu wynagrodzeń, a w opisywanym przypadku wypłaty nie było.

W takim przypadku składamy imienny raport miesięczny ZUS RCA z „zerową” podstawą wymiaru.

Płatnik składek ma obowiązek dokonać obliczenia składek, potrącenia ich z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki, a w szczególności przekazać właściwą dokumentację rozliczeniową do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (art. 41-47a s.u.s.).

Comiesięczny komplet dokumentów rozliczeniowych składa się z: deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA oraz odpowiednich raportów miesięcznych za dany miesiąc kalendarzowy: ZUS RCA „Imienny raport miesięczny o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach”, ZUS RZA „Raport imienny o należnych składkach na ubezpieczenie zdrowotne”, ZUS RSA „Raport imienny o wypłaconych świadczeniach i przerwach w opłacaniu składek”.

Rozliczenie i opłacenie składek za dany miesiąc kalendarzowy przypada nie później niż do:

• 5 dnia następnego miesiąca - dla jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych,
• 10 dnia następnego miesiąca - dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie
• 15 dnia następnego miesiąca - dla pozostałych płatników.

Płatnicy składek zobowiązani są do dokonywania wpłat należności z tytułu składek za dany miesiąc odrębnymi przelewami/wpłatami, na odpowiednio wydzielone w Narodowym Banku Polskim rachunki ZUS, tj.:

• 83101010230000261395100000 - w przypadku należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne,
• 78101010230000261395200000 - w przypadku należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne,
• 73101010230000261395300000 - w przypadku należności z tytułu składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Płatnik składek zobowiązany jest opłacać należności z tytułu składek w formie bezgotówkowej w drodze obciążenia swojego rachunku bankowego - przy użyciu:

• bankowych dokumentów płatniczych składanych za pośrednictwem banku,
• dokumentu elektronicznego z programu Płatnik, lub wydruku z tego programu,
• dokumentu elektronicznego z programu informatycznego udostępnionego płatnikowi składek przez bank,
• dokumentu w postaci uzgodnionej z instytucją obsługującą wpłaty składek na ubezpieczenia.

Podstawa prawna:
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz.U. z 2009 Nr 205 poz. 1585 ze zm.).

Przemysław Gogojewicz