Wywiad z Marcinem Kacperkiem, Prezesem Polskiego Stowarzyszenia Przewodników Wysokogórskich.


Redakcja: Właśnie rozpoczyna się letni sezon turystyczny w polskich górach. Rzesze turystów lada moment wyruszą na szlaki. O czym bezwzględnie należy pamiętać, szykując się na urlop w górach?

Marcin Kacperek: Rozumiem, że nie mówimy o wakacjach wspinaczkowych, a bardziej o turystycznym, czy wręcz rodzinnym urlopie. Podstawowa rzecz o której należy pamiętać – przebywanie w górach wiąże się z szeregiem zagrożeń, z którymi nie spotykamy się na co dzień i których w związku z tym nie rozpoznajemy. Nie można pozwolić sobie na zapomnienie o tym i każdą decyzje czy pomysł należy przede wszystkim rozpatrywać w kategoriach bezpieczeństwa. W przypadku Tatr część kłopotu wynika ze specyficznego położenia tych gór – ich niższe i łatwiej dostępne rejony są naturalnym zapleczem spacerowym dla Zakopanego i innych okolicznych miejscowości. Dla osób niedoświadczonych nie ma jasnego rozgraniczenia miedzy spacerem, długim spacerem, a wyprawą w te góry, w których giną ludzie i słyszymy o tym w wiadomościach. Bardzo wiele osób znajduje się w poważniejszych sytuacjach i trudniejszych miejscach, niż im się wydaje. Myślę, że tego trwania w błogiej nieświadomości należy się wystrzegać w górach przede wszystkim.

Red.: Często słyszy się o nieodpowiedzialnym zachowaniu turystów w górach. Czy mógłby Pan wymienić najczęściej popełniane przez nich błędy?

M.K.: Jak wspomniałem przed chwila, moim zdaniem jedna z podstawowych pomyłek to nieświadomość, brak rozpoznania, że wchodzimy w sytuację, która stawia jakieś wymagania, a niesprostanie im może mieć tragiczne konsekwencje. Błędy o których się często słyszy - brak odpowiedniego obuwia czy odzieży, brak właściwego planowania wycieczek itp. są tylko pochodną tego podstawowego problemu. Ofiary wypadków często wyruszają na szlak w złych butach i usiłują realizować niedorzeczne pomysły nie dlatego, że coś źle oceniają, tylko dlatego, że zupełnie nic nie oceniają. W klapkach i krótkich spodenkach można iść na przechadzkę po Zakopanem, można ją przedłużyć np. do szałasu w Dolinie Strążyskiej – zupełnie się nad tym nie zastanawiając. Problem zaczyna się, kiedy przy tym szałasie ktoś widzi, że dalej jest jakiś szlak, że idzie nim dużo ludzi i ten ktoś, w klapkach i krótkich spodenkach, po prostu idzie dalej. W ten płynny sposób przechodzi ze strefy spacerowo-bezpiecznej w strefę zagrożenia i nawet tego nie zauważa.

Red.: Co należy więc zrobić, by wakacyjna wyprawa pozostawiła po sobie tylko miłe wspomnienia?

M.K.: Jasno określać, jakie są nasze wakacyjne cele i odpowiednio się do nich przygotowywać. Jeśli ktoś nie ma zamiaru zajmować się poważną turystyką - nosić plecaka, ubrań przeciwdeszczowych, mapy, kompasu i szeregu innych rzeczy, to powinien trzymać się w miarę blisko cywilizacji. Ci zaś, którzy mają turystyczne ambicje, powinni posiadać trochę wiedzy o tym, jak działać, żeby nie popaść w kłopoty. Jeśli nie posiada się tej wiedzy, to pozostają trzy wyjścia: rezygnacja z działań górskich, zdobycie wiedzy i rozpoczęcie działań lub wreszcie skorzystanie z usług przewodnika. W towarzystwie profesjonalnego przewodnika o międzynarodowych uprawnieniach nawet osoby nie posiadające żadnego doświadczenia mogą wchodzić na poważne tatrzańskie szczyty - również te nieznakowane, takie jak Mnich, czy Gerlach.

Red.: Czy mógłby Pan wskazać najważniejsze, Pana zdaniem, punkty górskiego kodeksu zachowań?

M.K.: Jedną z fajnych rzeczy w górach jest to, że można powiedzieć –  w górach jest jak w życiu –  i znaleźć na to wiele ilustracji. Na przykład odpowiedź na to pytanie jest taka: w górach –  jak ogólnie w życiu –  podstawą jest zdrowy rozsądek i nie da się wskazać innej podstawowej recepty na sukces, jak działanie z głową i wyobraźnią o tym, jakie mogą być konsekwencje podejmowanych kroków.

Red.: Zimą turyści obawiają się zejścia lawiny. Latem mniej rozważni amatorzy wędrówek mogą uważać, że góry są bardzo bezpieczne. Na jakie zagrożenia należy przygotować się podczas letnich wędrówek?

M.K.: Góry zawsze mogą być niebezpieczne i fałszywe poczucie bezpieczeństwa z pewnością leży u podstaw wielu wypadków. Najkrócej mówiąc występują następujące zagrożenia: my możemy spaść na coś, coś może spaść na nas, możemy umrzeć lub znaleźć się w stanie zagrożenia życia ze względu na warunki, możemy ulec chorobie lub urazowi, które w mieście nie muszą mieć fatalnych konsekwencji, ale z dala od lekarza bezpośrednio grożą śmiercią. Oczywiście ta lista jest tylko hasłowa, bo w konkretnych sytuacjach do wypadku często będzie prowadził splot okoliczności.
Złe obuwie -> fatalna decyzja o wejściu na płat letniego śniegu -> zsuniecie po śniegu -> uderzenie w kamienie -> obrażenia (osiągane przy takich zsunięciach prędkości porównywalne są ze swobodnym upadkiem).
Złe planowanie (brak odpowiedniej odzieży i sprawdzenia prognoz) -> załamanie pogody -> wskutek zmarznięcia i pośpiechu podczas powrotu upadek z eksponowanego szlaku.
Takich historyjek można wymyślać nieskończenie wiele, a nawet nie trzeba ich wymyślać, bo wystarczy przyjrzeć się lwiej części wypadków tatrzańskich.

Red.: Które miejsca w polskich górach uchodzą za najniebezpieczniejsze? Jak przygotować się do wyprawy w takie miejsca?

M.K.: Za niebezpieczne w powszechnym odbiorze uchodzą miejsca, gdzie dochodzi do wielu wypadków - np. Giewont i Świnica. Tak naprawdę nie różnią się one niczym od innych gór i należy się przygotowywać do wyprawy dokładnie tak samo, jak na inne góry. Większa ilość wypadków wynika z innych czynników. W przypadku Świnicy powodem jest niezwykła łatwość dostępu z kolejki na Kasprowy Wierch – jest więc bardzo wielu amatorów wejścia, często zupełnie nieświadomych, na co się porywają. Giewont z kolei jest szalenie popularny i, co za tym idzie, odwiedzany często przez ludzi, delikatnie mówiąc, przypadkowych.

Red.: Gdy zdarzy się wypadek – jakie kroki powinno się podjąć? Co robić, oczekując na pomoc ratowników?

M.K.: Na pewno warto jak najwięcej wiedzieć o pierwszej pomocy, ale TRZEBA być w stanie powiedzieć ratownikom, gdzie doszło do wypadku (nie mam na myśli informacji typu: „Rano wyszliśmy z Zakopanego i szliśmy żółtym szlakiem, potem zielonym, a teraz jesteśmy na czerwonym”) - mapa i kontrolowanie swojego położenia na niej choćby z tego względu jest konieczna.

____________________________________________________________________
Marcin Kacperek - prezes Polskiego Stowarzyszenia Przewodników Wysokogórskich, zrzeszającego polskich przewodników posiadających międzynarodowe kwalifikacje przewodnickie UIAGM. Wspinał się w Tatrach, Dolomitach, wielu rejonach Alp, kilkunastu rejonach górskich i skałkowych Stanów Zjednoczonych i Kanady oraz w Chinach. Jego najlepsze osiągnięcia wiążą się z szybkimi samotnymi przejściami wielkich ścian, zarówno latem, jak i zimą. Informacje o jego propozycjach górskich i narciarskich można zaleźć na stronie www.freerajdy.pl


Wywiad przeprowadziła Olga Żarnowiecka