Witam. Mam nogę w gipsie i zwolnienie lekarskie na 5 tygodni, w którym lekarz zaznaczył „chory może chodzić”. Czy mogę wyjechać za granicę do rodziny? Czy należy zgłosić (i gdzie?), że planuję wyjazd za granicę? Z góry dziękuję za odpowiedź.


Odpowiedzi udziela Przemysław Gogojewicz, ekspert w zakresie ubezpieczeń społecznych.

Osoba przebywająca na zwolnieniu lekarskim nie ma podstaw prawnych do wyjazdu za granicę, nawet, jeżeli stan jej zdrowia pozwala na dokonanie tej czynności. Działanie takie może bowiem sugerować niewłaściwe wykorzystanie zwolnienia lekarskiego.

Pracodawca może przeprowadzić kontrolę. Wynika to z ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.). Zgodnie z art. 68 ust. 1 tej ustawy do przeprowadzenia kontroli upoważnieni są płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do tego ubezpieczenia powyżej 20 ubezpieczonych oraz ZUS.

Zasady przeprowadzania kontroli określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (Dz. U. Nr 65, poz. 743).

Ustawa i rozporządzenie odmiennie określają przedmiot kontroli. Sposób zachowania się ubezpieczonego w czasie choroby można bowiem oceniać z punktu widzenia podejmowania czynności zmierzających do osiągnięcia celu leczenia (zwolnienia lekarskiego), jak i czynności sprzeciwiających się temu celowi.

Kontrola może dotyczyć sprawdzenia prawidłowości wykorzystywania zwolnienia od pracy bądź formalnego sprawdzenia zaświadczenia lekarskiego, tj. sprawdzenia, czy zaświadczenie nie zostało sfałszowane lub czy zostało wydane zgodnie z przepisami.


Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby polega na ustaleniu, czy ubezpieczony w okresie orzeczonej niezdolności do pracy:

1. nie wykonuje pracy zarobkowej,
2. nie wykorzystuje zwolnienia lekarskiego od pracy w sposób niezgodny z jego celem.

Wątpliwości, czy zwolnienie lekarskie od pracy wykorzystywane było niezgodnie z jego celem, rozstrzyga właściwa jednostka organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, uzyskując w miarę potrzeby opinie lekarza leczącego. Wątpliwości bowiem może mieć tylko kontrolujący płatnik. Ze swoimi wątpliwościami może zwrócić się do jednostki organizacyjnej ZUS, która tę wątpliwość winna rozstrzygnąć. 

Jeśli ZUS rozstrzygnie sprawę na niekorzyść ubezpieczonego, to wyda decyzję o pozbawieniu zasiłku chorobowego. Od tej decyzji ubezpieczony będzie się mógł odwołać do sądu, który rozstrzygnie jego spór z ZUS-em o to, kto ma rację.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 19 kwietnia 2001 r. (I PKN 376/00) wyjaśnienie przez pracownika, czy w okresie zwolnienia z obowiązku wykonywania pracy z powodu choroby przeprowadzał zaleconą przez lekarza kurację czy też wykorzystywał zwolnienie w innym celu - niezależnie od tego, czy sprzyjającym poprawie stanu zdrowia czy pogarszającym lub mogącym go pogorszyć - mieści się w ramach obowiązku współdziałania z pracodawcą przy wykonywaniu zobowiązania (art. 354 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

Przemysław Gogojewicz

Specjalista w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
www.gogojewicz.com