Witam. Proszę o poradę, czy mogę ubiegać się od ZUS-u przyznania mi renty rodzinnej na siebie (mam ukończone 53 lata, jestem bezrobotna i nie mam prawa do zasiłku) po zmarłym mężu. W dniu śmierci mąż nie był ubezpieczony, ale ZUS uznał mu 23 lata okresu składkowego.

Nadmienię, że jestem wdową od 6-lat. Mam na utrzymaniu 20-letnią córkę (w trakcie nauki) z orzeczoną niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym. Proszę o radę, czy w tej sytuacji mogę ubiegać się w ZUS-o jakiekolwiek świadczenia? Serdecznie dziękuję i pozdrawiam. Ewa.

Odpowiedzi udziela Przemysław Gogojewicz, ekspert w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych:

Zgodnie z art. 65.1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.

Mając na uwadze jedno z orzeczeń NSA: Zasadniczym ustawowym warunkiem przyznania renty rodzinnej, o jaką ubiegać się mogą członkowie rodziny po uprawnionej osobie zmarłej (w wieku powyżej 30 lat), jest posiadanie przez tę osobę okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego 5 lat, przypadającego w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed dniem jej śmierci.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 stycznia 2009 r. I OSK 673/2008

Zgodnie wiec ze stanowiskiem wyrażonym zarówno przepisem jak i wyrokiem ma Pani prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1. w chwili śmierci męża osiągnęła Pani wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo
2. wychowuje Pani co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole – 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje Pani pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej.

Prawo do renty rodzinnej przysługuje Pani również, jeśli osiągnęła Pani wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci.

Warto wiedzieć, iż nie spełniając powyższych warunków do przyznania renty rodzinnej i nie mając niezbędnych źródeł utrzymania ma Pani prawo do okresowej renty rodzinnej:

1. przez okres jednego roku od chwili śmierci męża (co w powyższym przypadku nie znajduje zastosowania),
2. w okresie uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 lata od chwili śmierci męża.

Jeżeli zatem organ rentowy w powyższej sytuacji uzna, iż nie ma Pani prawa do otrzymania renty rodzinnej z uwagi na małżonka, to wówczas prawo to winno Pani przysługiwać ze względu na niepełnosprawne dziecko.

Podstawa prawna:
Ustawa o emeryturach i rentach z FUS ( Dz. U. Z 2009 Nr 153 poz. 1227 ze zm.)

Przemysław Gogojewicz

Specjalista w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
www.gogojewicz.com