Czy podczas przebywania na L4 mogę wyjechać na tydzień za granicę, do rodziny? Czy można zrobić to „legalnie”, uzyskując zgodę z ZUS, tak, by pozostać w zgodzie z przepisami prawa? Przewertowałem ustawy i w jednej z nich znalazłem informację, że nie wolno wykorzystywać L4 do celów innych, niż lecznicze. W innej było napisane, że przebywając na zwolnieniu lekarskim można odwiedzać rodzinę. Proszę o informację, jak mam należy to rozumieć? Nie chciałbym wchodzić w spór ani z ZUS, ani z pracodawcą.

Odpowiedzi udziela Przemysław Gogojewicz, specjalista w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych:

Zwolnienie lekarskie ma na celu przede wszystkim do powrót pracownika do zdrowia. Z tej przyczyny trudno sobie wyobrazić, aby jakikolwiek przepis stanowił o możliwości podróżowania pracownika w celach towarzyskich, do rodziny czy znajomych, w kraju czy za granicą.

Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby polega na ustaleniu, czy ubezpieczony w okresie orzeczonej niezdolności do pracy:

1. nie wykonuje pracy zarobkowej,
2. nie wykorzystuje zwolnienia lekarskiego od pracy w sposób niezgodny z jego celem.

Należy zwrócić uwagę, że ustawa i rozporządzenie odmiennie określają przedmiot kontroli merytorycznej. Według ustawy ma to być kontrola wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem, natomiast rozporządzenie nakazuje sprawdzenie, czy zwolnienie nie jest wykorzystywane w sposób niezgodny z jego celem.

Wbrew pozorom nie jest to tylko kwestia retoryki. Sposób zachowania się ubezpieczonego w czasie choroby można bowiem oceniać z punktu widzenia podejmowania czynności zmierzających do osiągnięcia celu leczenia (zwolnienia lekarskiego), jak i czynności sprzeciwiających się temu celowi.

Nałożenie na ubezpieczonego obowiązku wykorzystywania zwolnienia „zgodnie z celem” obejmować więc będzie zarówno nakaz postępowania w sposób bezpośrednio zmierzający do osiągnięcia celu, jak i zakaz zachowań sprzeciwiających się temu celowi.

Natomiast zakaz wykorzystywania zwolnienia lekarskiego „niezgodnie z celem” obejmuje zachowania, które przeczą celowi wydania zwolnienia. Tak więc zachowanie sprzeciwiające się celowi zwolnienia od pracy to postępowanie, które w powszechnym odczuciu jest nieodpowiednie dla osoby chorej i może nasuwać wątpliwości co do rzeczywistego stanu zdrowia i jego wypływie na zdolność do pracy.

Zgodnie z wyrokiem SN z 31 maja 1985 r., II URN 75/85, w rozumieniu art. 18 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 143), każda praca zarobkowa, wykonywana w okresie zwolnienia lekarskiego, powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego, chociażby wykonywanie pracy było zalecane i przyczyniło się do poprawy stanu zdrowia.

Pogląd ten wyraźnie wskazuje, że nawet argument pracy stanowiący działania korzystne dla pracownika powoduje utratę zasiłku chorobowego, a co dopiero wyjazdy nie związane bezpośrednio z wyjazdami turystycznymi.

Wykonywanie w czasie zwolnienia lekarskiego od pracy zatrudnienia w jednym z dotychczasowych zakładów pracy, przy jednoczesnym pobieraniu zasiłku chorobowego w drugim zakładzie, w którym pracownik był równocześnie zatrudniony przed powstaniem prawa do zasiłku chorobowego, jest wykonywaniem innej pracy zarobkowej w rozumieniu art. 18 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 143 ze zm.), jeżeli praca ta stanowi czynności uciążliwe, mogące przedłużyć okres niezdolności do pracy albo jest to niezgodne z celem tego zwolnienia.

Podstawa prawna:
art. 13 ust. 1 pkt 2, art. 68 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.).

Przemysław Gogojewicz

Specjalista w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
www.gogojewicz.com