Słyszałem, że towarzystwo ubezpieczeniowe powinno kalkulować odszkodowanie za uszkodzony samochód w oparciu o nowe części, bez amortyzacji? Czy faktycznie tak jest?

Odpowiedzi udziela Przemysław Gogojewicz, ekspert w zakresie prawa cywilnego:

Zakład ubezpieczeń zobowiązany jest na żądanie poszkodowanego do wypłaty, w ramach odpowiedzialności z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, odszkodowania obejmującego celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu.

Jeżeli ubezpieczyciel wykaże, że prowadzi to do wzrostu wartości pojazdu, odszkodowanie może ulec obniżeniu o kwotę odpowiadającą temu wzrostowi (Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 12 kwietnia 2012 r., sygn. akt III CZP 80/11).

W świetle art. 363 § 1 k.c. w związku z 361 § 2 k.c., poszkodowany dochodzący roszczenia w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej zakładu ubezpieczeń z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych może domagać się w przypadku uszkodzenia pojazdu mechanicznego, w którym zachodzi konieczność wymiany uszkodzonych części, aby należne odszkodowanie zostało ustalone w oparciu o ceny nowych części bez potrąceń amortyzacyjnych.

Zakład Ubezpieczeń zobowiązany jest na żądanie poszkodowanego do wypłaty, w ramach odpowiedzialności z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, odszkodowania obejmującego celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu. Jeżeli ubezpieczyciel wykaże, że prowadzi to do wzrostu wartości pojazdu, odszkodowanie może ulec obniżeniu o kwotę odpowiadającą temu wzrostowi.

Przedstawione zagadnienia prawne dotyczą objęcia ochroną ubezpieczeniową kosztów najmu pojazdu zastępczego poniesionych przez poszkodowanego będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, nazywaną zamiennie „konsumentem”. Istnieje jednak wątpliwość, czy taki poszkodowany może być uznany za konsumenta. Zgodnie z art. 22[1] k.c., za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Aczkolwiek art. 361 § 1 nie wprowadza związku przyczynowego w rozumieniu prawnym, odmiennego od istniejącego w rzeczywistości, to jednak wiąże odpowiedzialność tylko z normalnymi następstwami zjawisk stanowiących jej podstawę. Bez tego bowiem zabiegu łańcuch skutków zdarzenia, tkwiącego u podstawy obowiązku odszkodowawczego, byłby nieograniczony.

Powstaje jednak podstawowy dla praktyki problem, kiedy zachodzi „normalny” związek przyczynowy. Otóż, należy tu zachować następujący modus procedendi: wpierw badamy, czy w ogóle pomiędzy kolejnymi faktami istnieją obiektywne powiązania.

W szczególności wyjaśniamy, czy dany fakt (przyczyna) był koniecznym warunkiem wystąpienia drugiego z nich (skutku), czyli czy bez niego skutek wystąpiłby. Tylko w razie pozytywnego stwierdzenia rozważamy ściślejsze zagadnienie, a mianowicie, czy wspomniane powiązania można traktować jako „normalne”, tzn. typowe lub oczekiwane w zwykłej kolejności rzeczy, a więc niebędące rezultatem jakiegoś zupełnie wyjątkowego zbiegu okoliczności. Ocena, czy skutek jest normalny, powinna być oparta na całokształcie okoliczności sprawy oraz wynikać z zasad doświadczenia życiowego i zasad wiedzy naukowej, specjalnej.

Wiedza specjalna będzie szczególnie istotna w sprawach zawiłych, w których normalność (w omawianym tu pojęciu) nie jest dla laika ewidentna. W takich wypadkach nieodzowna będzie pomoc biegłego. 

Podstawa prawna:
Ustawa kodeks cywilny ( Dz. U. z 1964 Nr 16 poz. 93 ze zm.).

Przemysław Gogojewicz

Specjalista w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
www.gogojewicz.com