Wiem, że szkoła średnia, którą się kończy, wpływa na długość urlopu wypoczynkowego w pracy. Nie wiem natomiast jak jest rozwiązana sprawa z wliczaniem okresu nieskładkowego (liceum ogólnokształcące, 4 lata) jeśli chodzi o lata do emerytury. Czy wlicza się te lata, czy też nie? Jeśli przepracowałam 25 lat to razem z liceum liczy się 29 czy też tylko 25 lat?

Odpowiedzi udziela Przemysław Gogojewicz, ekspert w zakresie prawa cywilnego i ubezpieczeń społecznych:

Nauka w liceum nie została uwzględniona w art. 7 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zatem okresu tego nie można traktować jako okresu nieskładkowy.

Nauka w szkole średniej nie podlega uwzględnieniu do łącznego stażu pracy uprawniającego do emerytury lub renty nawet wówczas, gdy w czasie uczęszczania do szkoły odbywała się praktyczna nauka zawodu w warsztatach i pracowniach szkolnych albo w zakładach pracy.

Czynności wykonywane przez ucznia stanowiły bowiem jeden z zasadniczych elementów programu nauczania realizowanego przez szkołę, który nie mieścił się nigdy w pojęciu zatrudnienia, zaś praktyki zawodowe organizowane w zakładach pracy - stosownie do programu nauki - odbywały się na podstawie umów zawieranych między szkołą a zakładem pracy.

Nie istniał więc żaden stosunek prawny miedzy uczniem a zakładem pracy. Okresy pracy wykonywanej podczas uczęszczania do szkoły mogą być uwzględnione jedynie wówczas, gdy uczeń zawarł z zakładem pracy umowę o naukę zawodu, o przyuczenie do określonej pracy lub odbywanie wstępnego stażu pracy, gdyż tacy uczniowie są objęci obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym. Oznacza to, że od ich wynagrodzenia jest odprowadzana składka na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych.

Okresy nieskładkowe to takie, za które nie było obowiązku opłacania składki, ale względy społeczne przemawiały za ich uwzględnieniem w stażu ubezpieczeniowym. Są to np. okresy nauki w szkole wyższej lub inne sposoby dokształcania zawodowego po studiach, okresy działalności publicznej, a także okresy pobierania zasiłków z tytułu czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby lub opieki nad małym dzieckiem (urlop wychowawczy i urlop bezpłatny).

Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.), przy ustalaniu prawa do emerytury (renty) uwzględnia się okresy składkowe i nieskładkowe, każdy z nich oddzielnie. 

Do okresów składkowych zostały zaliczone okresy określone w art. 6 u.e.r., do nieskładkowych - w art. 7 u.e.r. Każdy z okresów ustala się z uwzględnieniem lat, miesięcy i dni. Po ustaleniu tych okresów oblicza się łączny okres składkowy i nieskładkowy. Okresy nieskładkowe przy ustalaniu prawa do emerytury (renty) traktowane są posiłkowo.

Do zachowania proporcji między okresami składkowymi i nieskładkowymi w u.e.r. została wprowadzona zasada, zgodnie z którą okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nie przekraczającym 1/3 udowodnionych okresów składkowych. 

Okresy pracy przymusowej i działalności kombatanckiej uwzględnia się w podwójnym wymiarze (ale jedynie przy ustalaniu prawa do świadczenia, a nie jego wysokości), jako okresy składkowe. Przy ustalaniu wysokości świadczenia okresy pracy przymusowej i działalności kombatanckiej liczy się pojedynczo. 

Gdy z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury wystąpi osoba, która ma ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy na podstawie przepisów obowiązujących przed 1 stycznia 1999 r. (tj. przed dniem wejścia w życie u.e.r.), okresy przyjęte wcześniej do ustalenia renty przyjmuje się także do ustalenia prawa do emerytury. 

Podstawa prawna:
Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U z 2009 Nr 153 poz. 1227 ze zm.).

Przemysław Gogojewicz

Specjalista w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
www.gogojewicz.com