Gdybym chciała skorzystać z chorobowego z powodu ciąży np. od 1 sierpnia następnego roku, to od kiedy powinnam zacząć opłacać składkę chorobową (obecnie jej nie płacę)? I czy w sierpniu, do 10-tego powinnam jeszcze zapłacić składki za lipiec, czy już nie?

Odpowiedzi udziela Przemysław Gogojewicz, ekspert w zakresie prawa cywilnego i ubezpieczeń społecznych:

Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego:  

1. po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu; 
2. po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie.

Sytuacja przedstawiona w pytaniu dotyczy najprawdopodobniej działalności gospodarczej, dlatego też płatnik powinien opłacić składki na 90 dni przed zaplanowaną ciążą.

Osoba prowadząca działalność gospodarczą, opłacająca obowiązkowo składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego (art. 11 ust. 2 u.s.u.s.). Objęcie ubezpieczeniem następuje na wniosek tej osoby od dnia w nim wskazanego, nie wcześniej jednak, niż od dnia, w którym wniosek został złożony (art. 14 ust. 1 u.s.u.s.).

Od powyższej zasady występuje jednak wyjątek. Jeżeli zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego zostanie złożone w ciągu siedmiu dni od dnia rozpoczęcia pozarolniczej działalności gospodarczej, wtedy objęcie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia rozpoczęcia działalności lub od dnia wskazanego we wniosku (art. 14 ust. 1 a u.s.u.s.).

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, czyli zadeklarowana podstawa wymiaru. Nie może ona jednak być niższa niż 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, ani też nie może przekraczać miesięcznie 250 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale (art. 20 ust. 1 i 3 u.s.u.s.).

Obliczona w ten sposób podstawa obowiązuje od trzeciego miesiąca kwartału kalendarzowego przez kolejne trzy miesiące. Pamiętać przy tym należy, że przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe nie stosuje się ograniczeń występujących przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, które związane są z kwotą rocznego limitu podstawy wymiaru składek (art. 20 ust. 2 u.s.u.s.).

Oznacza to, że nawet jeżeli osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą przekroczy określoną na dany rok kwotę rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, z czym wiąże się zaprzestanie opłacania składek za dalszy okres pracy, to nadal należy opłacać zarówno składkę chorobową, jak i wypadkową. Zasada ta ma jednak tylko znaczenie dla osób, które deklarują opłacanie składek od kwoty wyższej niż najniższa podstawa wymiaru składek, czyli 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, opłacająca obowiązkowe składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe obowiązkowo podlega ubezpieczeniu wypadkowemu.

Wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe nie jest jednak jednakowa dla wszystkich płatników. Zależy ona od poziomu zagrożeń dla bezpieczeństwa pracy występującego w poszczególnych branżach, a także od warunków pracy w konkretnej firmie.

Zasady różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe określa ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199 poz. 1673) oraz uszczegóławiające ją rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz. U. Nr 200 poz. 1692).

Składka na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości ustalonej dla danego płatnika obowiązuje przez rok składkowy to jest od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Podobnie jak w przypadku składek na ubezpieczenie chorobowe, przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe nie stosuje się ograniczenia górnej rocznej podstawy wymiaru składek, która obowiązuje w przypadku składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (art. 20 ust.1 i 2 u.s.u.s.).  

Obowiązkowo osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, podlega również ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Składkę zdrowotną opłaca się od zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z poprzedniego kwartału włącznie z wypłatami z nagród z zysku. Składka w nowej wysokości obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartału. Do wysokości podstawy wymiaru składki zdrowotnej nie stosuje się ograniczenia do kwoty 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia.

Nie będzie ona także zmniejszona do liczby dni faktycznego podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w danym miesiącu kalendarzowym. Składka jest miesięczna i niepodzielna. Podkreślić należy, że składkę zdrowotną w pełnej wysokości należy zapłacić bez względu na fakt przebywania na zasiłku chorobowym przez cały miesiąc lub jego część.

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, które podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym zobowiązane są również do odprowadzania składek na Fundusz Pracy (art. 104 ust. 3 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy - t.jedn.: Dz. U. 2008 r. Nr 69 poz. 415).

Opłaca się ją od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, nie niższych w przeliczeniu na okres miesiąca niż minimalne wynagrodzenie. Składka na Fundusz Pracy wynosi 2,45 proc. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Składki te w całości finansuje osoba prowadząca działalność gospodarczą.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ( Dz.U z 2012 Nr 77 poz. 512 ze zm.).

Przemysław Gogojewicz

Specjalista w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
www.gogojewicz.com