Pytanie Czytelnika: Zasiłek chorobowy i macierzyński po zwolnieniu z pracy

Według mojej szefowej po zwolnieniu mnie z pracy ZUS i tak będzie mi wypłacać świadczenia chorobowe z uwagi na to, że jestem w ciąży. Podobno liczyć mogę również na zasiłek macierzyński? Czy to prawda?

Odpowiedzi udziela Przemysław Gogojewicz, ekspert w zakresie prawa cywilnego i ubezpieczeń społecznych:

NIE. Wynika to z art. 30. ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Zasiłek macierzyński przysługuje w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży:  

1. wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,
2. z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym orzeczeniem sądu.

W powyższym przypadku zasiłek macierzyński przysługuje za okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego, która przypada po porodzie.  

Ubezpieczonej będącej pracownicą, z którą rozwiązano stosunek pracy w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy i której nie zapewniono innego zatrudnienia, przysługuje do dnia porodu zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.  

Ubezpieczonej będącej pracownicą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, z którą umowa o pracę na podstawie art. 177 § 3 Kodeksu pracy została przedłużona do dnia porodu przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia.  

Prawidłowa wykładnia art. 30. ust. 3. ustawy zasiłkowej, wobec niejednoznaczności użytych w nim pojęć, musi uwzględniać funkcję określonego w nim świadczenia w kontekście systemu prawa. W tym przedmiocie całkowicie oczywiste jest odwołanie się do art. 177 § 4 k.p., a w szczególności do zdania trzeciego tego przepisu, zgodnie z którym w razie niemożności zapewnienia w okresie ciąży (lub urlopu macierzyńskiego) „innego zatrudnienia”, pracownicy przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach.

Jest to przepis regulujący prawa oraz obowiązki pracowników i pracodawców (art. 1 k.p.), a więc obowiązek „zapewnienia innego zatrudnienia” pracownicy w okresie ciąży lub w okresie urlopu macierzyńskiego, gdy zajdzie konieczność rozwiązania z nią umowy o pracę w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, spoczywa właśnie na tym pracodawcy (a nie na powiatowym urzędzie pracy).

Obowiązek ten dotyczy okresu po rozwiązaniu stosunku pracy, bo przecież do tego czasu pracownica pozostaje w stosunku pracy i nie ma potrzeby zapewniania jej „innego zatrudnienia”.

Jeśli pracodawca, rozwiązując z pracownicą umowę o pracę w okresie ciąży (urlopu macierzyńskiego) nie „zapewni” jej takiego zatrudnienia, to na mocy prawa przysługują jej świadczenia określone w odrębnych przepisach. Takim odrębnym przepisem w rozumieniu art. 177 § 4 zdanie trzecie k.p. jest oczywiście art. 30 ustawy zasiłkowej, a świadczeniem zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego w nim określony.

Z przepisów art. 30. ustawy zasiłkowej i art. 177 § 4 k.p. wynika więc jedna norma prawna i powszechnie przyjmuje się, że obowiązek zapewnienia innego zatrudnienia nie polega na wskazaniu przez pracodawcę jakiegokolwiek dowolnego zatrudnienia, lecz proponowane zatrudnienie powinno odpowiadać kwalifikacjom zawodowym pracownicy, nie może stanowić zagrożenia dla stanu ciąży i musi uwzględniać sytuację osobistą i rodzinną pracownicy.

Podstawa prawna:
Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ( Dz.U z 2010 Nr 77 poz 512 ze zm.).

Przemysław Gogojewicz