Wszystko o urlopie bezpłatnym

Urlopy bezpłatne charakteryzują się tym, że pracownik jest zwolniony od świadczenia pracy, a pracodawca od płacenia mu za ten okres wynagrodzenia. Urlopy bezpłatne można podzielić na dwie grupy. Do tej pierwszej należą urlopy udzielane na wniosek pracownika. Jedynym warunkiem formalnym jest złożenie przez pracownika wniosku na piśmie.

Pracownik może nie podawać w nim nawet przyczyny, dla której prosi o udzielenie urlopu. Zgoda na skorzystanie z takiego urlopu należy do swobodnej decyzji pracodawcy.

Podczas tego urlopu stosunek pracy ulega zawieszeniu. Pracownikowi nie przysługują w tym czasie żadne uprawnienia pracownicze. Jedynie, o czym była już mowa na łamach naszego portalu przy omawianiu urlopów wypoczynkowych, urlop bezpłatny udzielony na okres krótszy niż jeden miesiąc nie wpływa na wymiar urlopu wypoczynkowego w danym roku kalendarzowym.

Drugą grupę urlopów stanowią te, do udzielenia których pracodawca jest zobowiązany przez odpowiednie przepisy prawa. Taki urlop bezpłatny na ogół jest zaliczany do uprawnień pracowniczych.

Fakt, że urlop bezpłatny może być udzielony tylko na wniosek pracownika, oznacza jednocześnie, iż pracodawca nie może zmusić pracownika do udania się na urlop bezpłatny.

Udzielenie pracownikowi urlopu bezpłatnego – niezgodnie z przepisem art. 174 § 1 k.p. – z inicjatywy pracodawcy i bez pisemnego wniosku pracownika o udzielenie mu takiego urlopu jest w świetle prawa bezskuteczne. Pracownikowi, który w okresie tak udzielonego urlopu bezpłatnego był niezdolny do pracy wskutek choroby, przysługuje zasiłek chorobowy.

Tak jak brak przepisów, które uzależniałyby możliwość skorzystania z urlopu bezpłatnego na wniosek pracownika od jakichś określonych przyczyn, tak prawo nie stawia żadnych ograniczeń co do okresu trwania tego urlopu. Dopuszczalne jest natomiast, gdy urlop bezpłatny ma trwać dłużej niż 3 miesiące, aby strony przewidziały możliwość wcześniejszego odwołania pracownika z tego urlopu.

Pracownik ma ustawowy obowiązek wystąpienia o urlop bezpłatny na piśmie. Z treści przepisów jasno wynika, że nie można wyprowadzić wniosku, iż zwracając się o urlop bezpłatny, pracownik powinien podać na piśmie, jakie są przyczyny jego żądania. Brak jest wyraźnego przepisu określającego formę, w jakiej pracodawca ma udzielić zgody lub odmówić wnioskowi pracownika. Nie ma on też ustawowego obowiązku uzasadnienia decyzji odmownej.

Wprawdzie art. 174 nie reguluje formy, w jakiej pracodawca rozstrzyga wniosek pracownika o urlop bezpłatny, ale orzecznictwo decyduje o tym, że powinno to być dokonane na piśmie.

Nie ma przeszkód, aby w trakcie urlopu bezpłatnego u macierzystego pracodawcy pracownik podjął zatrudnienie u innego pracodawcy. Podjęcie takiego zatrudnienia może być nawet celem urlopu bezpłatnego.